Της Ευγενίας Τσώρη,
Το 20th Century Women σου αφήνει μια γλυκόπικρη γεύση στο στόμα με το που πέσουν οι τίτλοι τέλους. Είναι μια τρυφερή ταινία, που σε όλη τη διάρκειά της σκεφτόμουν ότι έχει μια καθαρά γυναικεία σκηνοθετική ματιά. Προφανώς, αποδείχθηκε ότι δεν είχα δίκιο σε αυτό, μιας και είναι γραμμένη και σκηνοθετημένη από τον Mike Mills. Όμως, διακατέχεται από αυθεντικότητα και μια απίστευτη τρυφερότητα, που πηγάζει από τις εκπληκτικές ερμηνείες των πρωταγωνιστριών. Πετυχαίνει το στόχο του, ευθεία βολή στο κέντρο. Η ουσία του να είσαι γυναίκα εκφράζεται συγκινητικά από τρεις γυναίκες, που η καθεμιά τους αγκαλιάζει και από μία διαφορετική έκφανση. Το πέρασμα της ηλικίας, το τραύμα, ο φεμινισμός στα τέλη του 1970, η εφηβεία και η γυναικεία σεξουαλικότητα πλέκονται γύρω από την ιστορία της ανατροφής ενός δεκαπεντάχρονου αγοριού, του Τζέιμι. Οι τρεις κυρίαρχες γυναικείες φιγούρες στη ζωή του, καθοριστικές για την εξέλιξή του σε έναν κόσμο που διαρκώς αλλάζει, είναι η μητέρα του, η Ντοροθία, η παιδική του φίλη – και πρώτος έρωτας –, η Τζούλι και μια φοιτήτρια τέχνης που νοικιάζει ένα δωμάτιο στο σπίτι του, η Άμπι.
Λίγες ώρες πριν δω την ταινία, παρουσίασα μια εργασία σχετικά με τις δευτερεύουσες αφηγήσεις και το ρόλο των οικείων βιωμάτων μας σε σχέση με το πώς τις επεξεργαζόμαστε. Βλέποντας το 20th Century Women προσπάθησα – ίσως υποσυνείδητα, ίσως συνειδητά – να «ξεφύγω» από τις αφηγήσεις που ήταν πιο κοντά σε μένα, των δύο νεότερων γυναικών δηλαδή, και να επικεντρωθώ στο άγνωστο της μητέρας. Δεν είναι κάτι εύκολο, να προσπαθείς να ταυτιστείς με κάποιον στο αντίθετο άκρο του ρολογιού. Συνειδητοποιείς ότι σε μια αφήγηση που είναι ξένη, με την οποία δεν σε δένουν κοινά βιώματα, θα υπάρχει πάντα ένα μεγάλο χάσμα, που δεν μπορεί να γεφυρωθεί. Δεν θα μπορέσω ποτέ να καταλάβω το ρόλο που έπαιξε ο Β’ΠΠ στη συλλογική ανατροφή των παιδιών από τη γειτονιά, ή το πώς ακούγονται οι Black Flag για πρώτη φορά σε βινύλιο από μια μητέρα πενήντα πέντε χρονών που θέλει να καταλάβει το γιο της. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορώ να προσπαθήσω. Όμως, μια τέτοια αφήγηση προσκρούει πάνω στα θεμέλια της δικής μου αντίληψης του κόσμου, με τρόπο που μπορεί να μην είναι απαραίτητα αντίθετος, αλλά σίγουρα η ουσία του εδραιώνεται με επιχειρήματα που δεν μπορώ να κατανοήσω πλήρως. Η θλίψη της Ντοροθία είναι κάτω από το δέρμα, δεν φωνάζει, δεν κάνει αισθητή την παρουσία της. Είναι κρυμμένη πίσω από κουρτίνες που κρεμάει η ίδια, αφήνοντας μόνο την αντανάκλασή της σε κοινή θέα. Μια μητέρα που μεγαλώνει σε έναν κόσμο που διαρκώς αλλάζει.
Το 20th Century Women πραγματεύεται την αντίληψη που έχουμε για τους άλλους ανθρώπους. Η Ντοροθία κάποια στιγμή εξομολογείται στην Άμπι ότι δεν θα μπορέσει ποτέ να δει το γιο της στον έξω κόσμο, σαν κανονικό άνθρωπο. Η Τζούλι κατηγορεί τον Τζέιμι ότι δεν βλέπει εκείνη, αλλά εκείνη την εικόνα της που θέλει να δει. Αυτή η πλαισίωση πάντα κρύβει τις άλλες πλευρές, τις αθέατες. Ένας πολυπρισματικός χαρακτήρας δείχνει πάντα ορισμένες του πλευρές, σε συγκεκριμένους ανθρώπους. Συχνά, χάνουμε την ευκαιρία να δούμε αυτές τις άλλες πλευρές και άλλες φορές μας απαγορεύεται εντελώς η πρόσβαση.
Ένα από τα σημεία που με άγγιξε περισσότερο ήταν όταν η Τζούλι εξηγεί στον Τζέιμι γιατί πολλές κοπέλες κάνουν σεξ ακόμα και χωρίς την υπόσχεση του οργασμού. Η εξήγησή της αυτή αγγίζει τα όρια του ρομαντισμού και σηματοδοτεί μια πολύ πιο «αθώα» οπτική που ομολογώ πως την είχα αφήσει στο πίσω μέρος του μυαλού μου. Η υπόσχεση του αγγίγματος και η προσμονή για το ανδρικό σώμα πολλές φορές αποσιωπούνται, ακόμα και στα σύγχρονα φεμινιστικά μέσα. Το αποτέλεσμα εδώ, τουλάχιστον για μένα, είναι η απόδοση λεπτομερειών σε μια ξεχασμένη ανάμνηση, που περιμένει κάτω από τη σκόνη.
Όταν σκέφτομαι την αίσθηση που μου άφησε το 20th Century Women, η λέξη τρυφερή επισκιάζει τη γλυκόπικρη. Είναι μια ταινία που χαϊδεύει μαλακά και χωρίς να το καταλάβεις έχει τρυπώσει κάτω από το δέρμα σου, να σου θυμίσει γιατί η πολυπλοκότητα της γυναικείας φύσης λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο. Homemakers. Οι τρεις γυναίκες φτιάχνουν ένα σπιτικό στη μνήμη του Τζέιμι, πλέκουν τις ζωές τους γύρω του, αφήνοντάς του χώρο για να εξελιχθεί. Αν και η κυρίαρχη οπτική είναι μέσα από τα μάτια του αγοριού, εκείνος λειτουργεί ως όχημα για να ξεδιπλωθούν στο χρόνο αυτές. Το 20th Century Women είναι μια ταινία ελαστική, δεν καταπιέζει το θεατή, δεν του καθιστά την προσοχή στα σημεία καμπής και κορύφωσης. Κυλάει αργά και ταυτόχρονα ρυθμικά· πριν το καταλάβεις αφήνει το στίγμα του και προχωράει. Πίσω του φυτεύει την ανάμνηση μιας εποχής που δεν σταμάτησε, αλλά πάγωσε στο χρόνο για τις επόμενες γενιές.
1 comments
Συγχαρητήρια.... Ουσιαστική και μεστή!
ΑπάντησηΔιαγραφή