Wadjda: Όλα για ένα ποδήλατο

 

Είναι η πρώτη ταινία γυρισμένη στην Σαουδική Αραβία και φυσικά είναι φτιαγμένη από γυναίκα. Το συγκινητικό και αστείο φιλμ του 2012 είναι μια coming-of-age πορεία ενός δεκάχρονου κοριτσιού, το οποίο ζητά απεγνωσμένα ένα πράσινο ποδήλατο. Ο στόχος της Wadjda είναι να παραβγεί σε αγώνα τον φίλο της, Abdullah. Η Wadjda αποφασισμένη να μαζέψει το ποσό που χρειάζεται για να αγοράσει το πολυπόθητο αλλά ακριβό ποδήλατό της, πουλά mixtapes και βραχιόλια στο σχολείο, το οποίο την μπλέκει σε μπελάδες, ενώ ταυτόχρονα στα πλαίσια ενός σχολικού διαγωνισμού απομνημονεύει το Κοράνι με απώτερο σκοπό το χρηματικό έπαθλο.

Η ταινία αποτελεί πολλά «πρώτα» της Σαουδικής Αραβίας, καθώς είναι η πρώτη γυρισμένη εξ ολοκλήρου εκεί, ενώ υπογράφει η πρώτη γυναίκα σκηνοθέτης της χώρας. Το «Wadjda» αποτελεί το ντεμπούτο της Haifaa al Mansour, η οποία σε μια απόλυτα συντηρητική περιοχή αναγκάστηκε να δώσει εντολές κρυμμένη με walkie-talkie, προκειμένου να μη θεαθεί με τους άντρες της παραγωγής. Όλα αυτά συμβαίνουν σε μια χώρα που είχε απαγορευθεί η λειτουργία των κινηματογράφων, οι γυναίκες δεν μπορούσαν να ψηφίσουν μέχρι και το 2015 και φυσικά ήταν κατακριτέο να έχουν ποδήλατο, καθώς έθετε σε κίνδυνο την «αγνότητά» τους. 

Το Απαγορευμένο Ποδήλατο, όπως έχει μεταφραστεί στα Ελληνικά, φέρει ένα ελπιδοφόρο μήνυμα μέσα από κωμικά στοιχεία και αποφεύγει οποιοδήποτε είδος μελοδράματος. Η πρώτη εμφάνιση της δωδεκάχρονης πρωταγωνίστριας στον ομώνυμο τίτλο, Waad Mohammed, καθηλώνει τον θεατή και δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από μια τυπική έφηβη πρωταγωνίστρια του Χόλιγουντ. Παρουσιάζει με μια ευκολία το girlhood, βάφει τα νύχια της και διαβάζει περιοδικά, ωστόσο σε μια αυστηρή και ανδροκρατούμενη κοινωνία τα βαμμένα της νύχια μπορεί να κοστίσουν και τη ζωή της. Η φωνή της δεν πρέπει να ακούγεται και απαγορεύεται να εμφανίζεται ακάλυπτη μπροστά σε άντρες. Στα 12 της είναι ήδη σεξουαλικοποιημένη, ενώ βλέπει συμμαθήτριές της να παντρεύονται ή να τιμωρούνται αυστηρά επειδή τις είδαν με αγόρια.

Η γιαγιά της έχει βαλθεί να βρει δεύτερη γυναίκα στον πατέρα της, διότι η μητέρα της δεν μπορεί να του χαρίσει γιο. Η δευτερεύουσα ιστορία που ακολουθεί είναι εξίσου σημαντική. Η μητέρα της (Reem Abdullah) πασχίζει να κρατήσει το ενδιαφέρον του συζύγου της. Αγοράζει φορέματα, φτιάχνει τα μαλλιά της και αρνείται καλύτερη θέση εργασίας προκειμένου να μην ζηλέψει ο άντρας της. Η φωνή της δεν ακούγεται έξω από το σπίτι και μαλώνει συχνά την Wadjda για τον επαναστατικό της χαρακτήρα. 

Η πρωταγωνίστρια αντιπροσωπεύει την αισιοδοξία της νεότητας. Δεν σταματά στιγμή να παλεύει για τα θέλω της ενώ ταυτόχρονα αντικρούει τα εξουσιαστικά στοιχεία γύρω της. Έρχεται αντιμέτωπη με την αυστηρή διευθύντρια του σχολείου, τη μητέρα της και τις δασκάλες της αλλά δεν σταματά εκεί. Δεν ταυτίζεται με το σύστημα που της επιβάλλεται, ενώ τα μόνα στοιχεία που θαυμάζει είναι αυτά της ελευθερίας. Θαυμάζει την ομορφιά, τα μακριά μαλλιά και τα τραγούδια της μαμάς της, την απελευθερωμένη πλευρά της γυναίκας δίπλα της. 

Το αρσενικό στοιχείο στην ταινία αντικατοπτρίζεται στον απόντα πατέρα της, τον οποίο οι γυναίκες του σπιτιού προσπαθούν να ευχαριστήσουν προκειμένου να μην τις εγκαταλείψει. Δυστυχώς, ο πατέρας της παντρεύεται δεύτερη γυναίκα και απομένει μόνη με την μητέρα της. Ο φίλος της Abdullah της δανείζει το ποδήλατό του ενώ ομολογεί ότι θέλει να παντρευτούν όταν μεγαλώσουν και όσο γλυκό κι αν φαίνεται είναι μια στιγμή που θα μπορούσε να λείπει. Η φιλία τους είναι παιδική και γεμάτη αλληλεγγύη και φυσικά ανταγωνισμό και πείραγμα. Παρόλα αυτά το νεαρό αγόρι φέρει το γνώμονα της κτήσης και του γάμου, κάτι που την πρωταγωνίστρια δεν φάνηκε ποτέ να την απασχολεί. Δίνει μια νότα ιστορίας Ντίσνεϊ, που εμφανίζεται σαν σωτήρας και ακόμα και το ατίθασο κορίτσι καταφέρνει να βρει αγάπη. Τα παραπάνω στοιχεία είναι περιττά και δεν ταιριάζουν με το κλίμα της ταινίας.

Το φιλμ δεν είναι τέλειο αλλά με βάση των δυσκολιών που κλήθηκε να αντιμετωπίσει είναι σίγουρα το φερέφωνο στο ευαίσθητο θέμα της θέσης των γυναικών σε τέτοιου είδους κοινωνίες. Είναι θαύμα το γεγονός ότι υπάρχει μια τέτοιου είδους ταινία, η οποία παρουσιάζει μια ιστορία γεμάτη γέλιο και πείσμα. Επιτυγχάνει σε μεγάλο βαθμό να αναδείξει στην μεγάλη οθόνη την πραγματικότητα της θηλυκής εμπειρίας στην Σαουδική Αραβία με ρεαλισμό και αντικειμενικότητα.

0 comments